ĐÓN XUÂN NÀY LẠI NHỚ TẾT XƯA
Đó là mùa xuân năm 1982, tôi đón tết xa nhà, cái tết độc thân đầu tiên và cũng là duy nhất trong đời. Bài thơ Anh em đừng sợ tết tôi nghèo tôi viết nhân dịp tết Nhâm Tuất ấy.
Năm đó, chàng-giáo chức tôi mới hăm bốn, hăm lăm tuổi. Lứa tuổi mà ông Xuân Diệu ngày xưa cuống quít muốn tận hưởng cho hết thanh sắc của thời tươi. Thế nhưng cái thời chúng tôi đã sống ấy lại đang ở đỉnh cao của sự kham khổ. Cho nên, những giáo khổ trường công(lúc ấy làm gì có trường tư mà chả công) như chúng tôi tết đến phải xa nhà thì cực lắm. Cực về tinh thần và cả vật chất. Tết mà không được sum họp, đoàn tụ cùng gia đình. Ngày ấy, tàu xe cực kì khó khăn, lương thì ba cọc, ba đồng. Không về quê được đã khổ, ở lại khu tập thể càng khổ. Tết với chúng tôi chẳng có gì, thêm được mấy lạng thịt, cân gạo nếp phân phối. Thế cũng đã hào phóng lắm rồi. Được cái, thời đó con người ta còn ít bon chen, toan tính nên tết nghèo mà vẫn vui, một niềm vui mà bây giờ nghĩ lại thấy tồi tội thế nào ấy. Không biết tự bao giờ, con người thời đó có vẻ bằng lòng với hiện thực nghèo túng. Cho nên làm việc cũng giản đơn, suy nghĩ cũng giản đơn.
Tết Nhâm Tuất năm ấy quả là đáng nhớ. Phút thiêng liêng chuyển giao năm cũ sang năm mới đã đến. Tôi thấy lòng buồn, mênh mang một nỗi nhớ quê hương, xứ sở. Giây phút này ở quê, cha mẹ, em út đang quây quần trong không khí đầm ấm, chắc là nhớ lắm một đứa con xa, một người anh tha phương vời vợi. Tôi mở cửa sổ lặng nhìn vào đêm tối. Cuối trời nơi ấy là quê hương. Tiếng pháo đón giao thừa rộ lên khắp nơi. Thế là mình đã thêm một tuổi.
Ba ngày tết ngoài việc gặp gỡ, chúc nhau vài chén rượu đỏ, còn thì tụ tập đánh cờ, chuyện phiếm cho hết tết. Những thứ tôi liệt kê trong bài thơ như từ một giấc mơ xa xăm, cho dù rất thực tế. Thịt cá, bánh kẹo, thuốc lá… có gì ghê ghớm đâu mà sao thời ấy hiếm hoi thế để đến nỗi phải mơ? Bây giờ đọc lại thấy buồn cười. Mình làm khổ mình mà không biết. Sau này kể lại, các con tôi cứ tưởng bố mẹ bịa ra để doạ chúng lo học hành rèn luyện, chứ “ngày xưa thế này, ngày xưa thế kia…” Ôi, cuộc đời cũng có lúc nhục, lúc vinh, lúc khổ đau, lúc sung sướng.
Âu đó cũng là dấu ấn, là kỉ niệm của một thời – cái thời một đi không trở lại.
25 tháng Chạp năm con Trâu chờ đón năm con Hổ
NDX
