Chợ tình Khâu Vai Hà Giang còn gọi là
"chợ phong lưu" đã có từ lâu đời ở Hà Giang. Chợ là nơi các cặp tình
nhân tìm gặp lại nhau sau thời gian xa cách, do chuyện tình duyên không
thành mà họ phải xa nhau.
Khâu Vai nằm trong một thung lũng đẹp,
xung quanh là những dãy núi cao chót vót, xa hơn một chút là đỉnh Mã Pí
Lèng quanh năm mây khói.
Chợ
tình khâu vai Hà Giang là nơi để người ta tìm đến với nhau, sau một năm
(cũng có thể là nhiều năm) xa cách, chủ yếu là những người có mối tình
chắc trở, yêu thương nhau thực sự, nhưng vì một lý do nào đó không lấy
được nhau, nay mỗi người đều có duyên phận riêng của mình. Đúng ngày
này, họ hẹn nhau về đây để tâm sự, thông báo cho nhau cuộc sống riêng
của mỗi người, ôn lại những tình cảm, sự nhớ nhung do xa cách. Có rất
nhiều đôi vợ chồng cùng nhau đến chợ; đến nơi, vợ đi tìm bạn của vợ,
chồng đi tìm bạn của chồng, họ không ghen tuông, không bực bội, mà tôn
trọng nhau, tôn trọng bạn của vợ, của chồng mình; họ coi đó là sự linh
thiêng, là bổn phận và trách nhiệm trước cuộc sống tinh thần của người
bạn đời. Nhưng sự cho phép đó, những phút giây “ngoài chồng, ngoài vợ”
đó chỉ có và được phép diễn ra trong ngày chợ đó, hết ngày 27.3. “Cửa
lòng” phải đóng lại, mọi hành vi tương tự đều bị coi là vi phạm luật tục
và pháp luật, đều có thể bị trừng phạt tùy theo mức độ vi phạm (thực tế
tại Chợ tình Khâu Vai, các đôi bạn tình có thể ngồi tâm sự với nhau
suốt đêm 26, cả ngày 27.3, chợ tình bắt đầu từ đêm 26 kết thúc vào chiều
tối ngày 27).
Người đến chợ chủ yếu là các cặp tình
nhân các dân tộc: Tày, Nùng, Giấy từ các xã Nậm Ban, Niêm Sơn, Tát Ngà,
Lũng Pù, Sơn Vĩ, Thượng Phùng, từ các xã của huyện Bảo Lạc (Cao Bằng)
sang.
Chuyện kể rằng "Ngày xưa, ở làng người
Giấy gần cạnh trong một gia đình tộc trưởng có một cô con gái út xinh
đẹp vừa đến tuổi thích ra bờ suối soi bóng mình. Đôi mắt nàng trong như
dòng suối, đôi môi hồng như nụ đào mới nhú, làn da trắng mịn như hoa Lê,
hoa Mận. Nàng có giọng hát rất hay tựa như chim hoạ mi hót...
Tuy con nhà khá giả nhưng nàng rất tốt
bụng, thường giúp đỡ những người khó khăn, thích chăn trâu cùng các bạn
gái trong bản, mỗi khi có dịp đi chơi cùng các bạn trong bản nàng lại ra
bờ suối thả hồn theo mây gió và gửi tiếng hát của mình vào dòng suối,
rừng sâu vách đá. Càng lớn càng đẹp rực rỡ như chim nộc hang, nộc phầy
vào mùa kết bạn. Đã có bao chàng trai con nhà giàu, con tộc trưởng người
Giấy ở các bản trong vùng ngỏ ý muốn hỏi nàng làm vợ nhưng nàng không
bằng lòng với ai vì trái tim của nàng chỉ rạo rực thổn thức vì tiếng sáo
của chàng Ba, tiếng hát của nàng đã quyện vào tiếng sáo của chàng Ba từ
lúc nào không rõ nữa. Chỉ biết rằng khi nghe tiếng sao của chàng Ba,
cái chân của nàng lại muốn xuống cầu thang chạy đến bên chàng. Đối với
chàng Ba mỗi khi nghe thấy tiếng hát của nàng út trái tim chàng thấy bồi
hồi xao xuyến... Mối tình của hai người như suối lửa âm ỉ đến một ngày
bùng cháy thành ngọn lửa, đó là vào đêm lễ hội “lồng tồng”.
Tiếng sáo của chàng Ba réo rắt ngay chân
cầu thang nhà nàng. Nàng Út ra mở cửa đón chàng lên nhà cùng ngồi bên
bếp lửa hát đối. Thấy vậy, cha mẹ nàng lấy trộm gạo với muối đem ra cầu
thang ném để đuổi chàng đi vì chàng là con nhà nghèo lại khác dân tộc...
Sự cấm đoán gay gắt của gia đình, họ hàng càng làm cho mối tình của
chàng Ba và nàng Út ngày càng thắm thiết, tình yêu càng bùng cháy như
ngọn lửa gặp gió. Nàng út đã nhiều lần trốn gia đình ra bờ suối cùng
chàng Ba gặp gỡ tâm tình. Nhưng lần nào cũng bị cha mẹ sai người đi bắt
về và bị nhốt trong buồng, cuối cùng chàng Ba và nàng Út đã dùng tiếng
sao, lời hát hẹn nhau bỏ nhà lên sống trong một cái hang trên núi Khâu
Vai. Biết vậy gia đình, họ hàng, dân làng người Giấy bên nàng út vác gậy
gộc, cung nỏ ... sang nhà chàng Ba chửi bới, cho rằng chàng Ba đã phá
lệ làng, bắt nàng Út bỏ nhà theo chàng sống trong rừng. Gia đình họ
hàng, dân làng người Nùng bên chàng Ba cũng mang gậy gộc, cung tên ra
chửi bới bên nhà nàng, ở trên núi nhìn xuống thấy cảnh hai bên xô xát
ngày một lớn, thương cha mẹ, anh em phải đổ máu. Hai người đành gạt nước
mắt chia tay nhau về bản của mình, họ hẹn thề kiếp sau sẽ nên vợ nên
chồng và hứa với nhau hàng năm nhớ ngày chia tay này sẽ trở lại núi Khâu
Vai để gặp nhau. Ngày ấy là ngày 27 tháng 3 âm lịch."
Cũng từ đấy chợ tình Khâu Vai Hà Giang
hay còn gọi là “chợ Phong lưu” được diễn ra vào ngày 27/3 âm lịch hàng
năm. Trước đây người đến chợ không nhiều, chủ yếu là những người có mối
tình trắc trở, họ yêu nhau nhưng không lấy được nhau vì những ràng buộc
của lễ giáo phong kiến, những tập tục lạc hậu. Tuy mỗi người đã có một
mái ấm gia đình, có người đã thành ông thành bà, xa nhau 3 năm, 5 năm,
10 năm hoặc vài chục năm, nhớ nhau đến chợ gặp nhau tâm sự, kể cho nhau
nghe về những vui buồn của mình, gia đình, sự trưởng thành của con cháu
và hát cho nhau nghe những làn điệu dân ca quen thuộc (gửi gắm tình
thương, nỗi nhớ và giận hờn vào câu hát).
Những người ở bản xa đến chợ từ chiều
hôm trước, họ tìm đến ngủ trọ ở nhà người quen ở gần chợ, đôi bạn tìm
thấy nhau có thể ngồi tâm sự với nhau suốt đêm 26, cả ngày 27/3, họ mời
nhau uống rượu, ăn cơm nắm, cơm lam, các loại bánh (tất cả đồ ăn, đồ
uống được mang từ nhà đến chợ) tình cảm của họ hoàn toàn trong sáng. Nếu
một trong hai người có sự sàm sỡ thì người kia coi là bị xúc phạm, bị
bạn tình coi thường, tình cảm sẽ bị rạn nứt và không bao giờ gặp lại
nhau nữa. Chiều ngày 27/3 chợ tan, đôi bạn tình bịn rịn chia tay hẹn gặp
lại vào phiên chợ năm sau.
Trước đây chợ tình Khâu Vai Hà Giang là
chợ của những mối tình trắc trở. Từ năm 1991 trở lại đây đến chợ có
nhiều thanh niên nam, nữ các dân tộc trong vùng đến chợ để vui xuân và
cũng để tìm bạn tình, nhiều đôi đã nên vợ nên chồng trong dịp đi chợ
tình Khâu Vai.
Lễ hội chợ tình Khâu vai Hà Giang mỗi năm một lần duy nhất vào dịp 27/3 (âm lịch)
Nội dung lễ hội chợ tình Khâu Vai có hai phần:
Phần lễ: Dâng lễ lên miếu ông, miếu bà,
thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” nhớ công lao những người đã có
công khai thác vùng đất Khâu Vai. Tôn vinh sự thuỷ chung trong sáng của
tình yêu đôi lứa. Chủ lễ là già làng trong xã cùng đại diện chính quyền
dâng hương xin phép được tổ chức lễ hội.
Phần hội: Sau khi lễ dâng hương, cúng lễ
kết thúc, chủ lễ tuyên bố khai hội lúc này các hoạt động văn hoá, thể
thao truyền thống được các thanh niên nam nữ cùng nhau trổ tài.
Theo pystravel.com
