Năm
nào cũng thế, khi mùa màng đã thu hoạch xong, đồng quê chỉ còn trơ
những gốc rạ, khí trời lạnh buốt, gió đông bắc rít lên từng cơn làm run
rẩy những chiếc lá vàng đang chực lìa cành trên cây đa bên mé sân đình
thì cũng là lúc làng chuẩn bị khai hội.
Hội
làng năm ấy cũng đủ mặt anh tài đua tranh. Đó là thành phần tinh túy
nhất của làng. Giá như không có họ thì hội chẳng thể nào diễn được, các
cụ cao niên bảo thế.
Bọn
thường dân đến hội chỉ là để góp mặt cho thêm phần đông vui kẻo thiên
hạ lại đồn ầm lên rằng hội gì mà diễn chẳng ma nào xem. Nhưng cái bọn
thấp cổ bé họng ấy cũng gớm lắm. Mới đầu vào hội thì ra vẻ hồ hởi theo
đúng “tinh thần thể dục” nhưng sau giờ giải lao là các anh họ “lủi”, các
chị họ “chuồn” lừa lúc ban tổ chức sơ ý là lỉnh mất.
Hội
năm nay vui còn vì một nhẽ. Gần đến ngày khai hội bỗng nhiên dân làng
phát giác ông chánh Lậu phạm điều cấm ghi trong hương ước, bèn thỉnh đơn
lên phủ. Cực chẳng đã, phủ đành quyết xử vì tội trạng thì đã rõ như ban
ngày, chẳng thể cất giấu vào đâu được. Thế nhưng nghĩ tình thương mến
nên quan trên không nỡ lòng nào mà cạn nghĩa bèn bổ lên cho giữ chức phó
nhòm. Thế là làng có vị chánh tổng mới, tràn trề nhiệt huyết và hi
vọng, người ta nghĩ đến một luồng gió mới sẽ làm thay đổi bầu không khí
làng, cho nó trong lành hơn, mát mẻ hơn.
Bởi thế, mọi người từ cụ già cho đến con nít, ai ai cũng nghĩ hội làng năm nay sẽ rất vui. Mà vui thật !
Lệ
thường thì hội làng năm nào cũng vậy, rôm rả nhất là màn trao giải. Nó
cũng giống như món nhựa mận không thể thiếu mắm tôm. Giải tuy chỉ có
mảnh giấy bồi và mấy chinh đủ để cà phê sáng, dưng mà “một miếng giữa làng bằng một sàng xó bếp” các cụ vẫn thường dạy thế, cho nên cái sự cạnh tranh rất chi là ác liệt. Vì vậy mà ai nấy đều háo hức chờ đợi.
Cụ
trưởng ban tổ chức e hèm một cái rồi đĩnh đạc bước lên đài cao. Cả hội
im phăng phắc. Bỗng mọi người há hốc miệng khi nghe cụ xướng danh. Năm
nay vẫn không ngoài dự đoán, hội Nịnh của Luồn, Cúi lại thắng to, bỏ túi
hết mọi giải. Tiếng xì xầm bàn tán ran lên. Bỗng có ai đó nói: - Nhí
nhố ! Nhí nhố !
Mọi
người ngoảnh lại nhìn, thì ra là lão Gàn. Lão chẳng ham ba cái chuyện
tranh giành cao thấp với đám kia làm gì bởi như lão nói làm thế thì khác
chi tự hạ thấp mình. Nhớ cái hôm được thôn đề cử, lão giãy lên:
- Xin đa tạ mọi người đã có nhã ý. Nhưng tui tài hèn đức kém, chả dám sánh với người ta.
Mọi người vẫn không chịu. Buộc lòng lão đành phải văng tục: Xin lỗi bà con. Tui ẻ vô, ẻ vô !!!
Quả thực là may cho lão, chứ hôm ấy mà ẻ ra thì bữa nay có mà ê mặt. Hú vía !!!
Tiếng
vỗ tay lẹt đẹt đưa mọi người trở về với thực tại. Thật đáng phục lão
Lậu, cái đuôi con nòng nọc tưởng dứt rồi thế vẫn còn ngoáy. “Tài thật ! Tài thật ! Tài đến thế là cùng !”(*)
(*) Trích trong truyện ngắn Đôi mắt của Nam Cao
