TRẦN QUANG KHẢI
Trần Quang Khải (chữ Hán: 陳光啓; 1241–1294), sinh tháng 10 âm lịch năm Thiên Ứng Chính Bình thứ 10 (1241) đời Trần Thái Tông, mất ngày 3 tháng 7 âm lịch năm Hưng Long thứ hai (1294) đời Trần Anh Tông.
Ông là con thứ ba của Trần Thái Tông, là em cùng mẹ với Trần Thánh Tông. Ông học rộng, tài giỏi, biết nhiều thứ tiếng, là đại tướng đời nhà Trần, làm đến chức Tướng quốc đời Trần Thánh Tông, coi cả mọi việc trong nước. Sang đời Trần Nhân Tông, năm Thiệu Bảo tứ tư, khi quân Nguyên xâm lăng bờ cõi nước Nam, ông được phong chức Thượng tướng Thái sư, lãnh binh trấn giữ mặt Nam đất Nghệ An, lập công lớn tại Chương Dương Độ. Khi dẹp tan quân Nguyên, triều đình xét công, ông đứng vào bậc nhất.
Trần Quang Khải được người dân Việt Nam lập đền thờ ở một số nơi; như tại đình làng Phương Bông, ngoại thành thành phố Nam Định. Tại Phương Bông cũng lưu lại điệu múa "bài bông" được người dân ở đây cho là khởi xướng bởi Trần Quang Khải trong tiệc "thái bình diên yến" do Trần Nhân Tông tổ chức sau khi chiến thắng quân Nguyên.
從 駕 還 京
奪 槊 章 陽 渡
擒 胡 鹹 子 關
太 平 宜 努 力
萬 古 此 江 山
TỤNG GIÁ HOÀN KINH
Đoạt sáo(1) Chương Dương độ
Cầm Hồ Hàm Tử quan
Thái bình nghi nỗ lực
Vạn cổ thử giang san
Dịch nghĩa:
PHÒ GIÁ VỀ KINH
Cướp giáo giặc ở bến Chương Dương(2)
Bắt quân Hồ ở cửa Hàm Tử(3)
Buổi thái bình nên gắng sức
Muôn đời non sông vẫn không thay đổi
Dịch thơ:
PHÒ GIÁ VỀ KINH
Chương Dương cướp giáo giặc,
Hàm Tử bắt quân thù.
Thái bình nên gắng sức,
Non nước ấy ngàn thu.
Chú thích:
(1) Sóc: còn đọc là sáo
(2) Chương Dương: bến đò ở huyện Thượng Phúc nay là Thường Tín, Hà Nội. Trận đánh lớn của Trần Quang Khải ở đây.
(3) Hàm tử: Nay thuộc huyện Khoái Châu, Hưng Yên. Nơi Trần Nhật Duật phá quân của Toa Đô.
